5 lưu ý trong xử lý nước thải chăn nuôi

Xử lý nước thải chăn nuôi là quá trình quan trọng để giảm tiềm ẩn các tác động tiêu cực đến môi trường và sức khỏe con người. Trong phạm vi bài viết dưới đây, FEC sẽ chia sẻ các lưu ý trong hoạt động xử lý nước thải chăn nuôi trước khi thải ra môi trường.

1. Đặc điểm của nước thải chăn nuôi

Nước thải chăn nuôi là loại nước thải được tạo ra từ hoạt động chăn nuôi động vật như gia súc, gia cầm và thủy sản. Nước thải chăn nuôi có một số đặc điểm riêng biệt:

- Lượng và nồng độ chất hữu cơ cao: Nước thải chăn nuôi thường chứa lượng lớn chất hữu cơ, bao gồm chất béo, protein, carbohydrate và axit hữu cơ từ phân, nước tiểu và thức ăn thừa. Điều này làm tăng nồng độ oxy hòa tan và gây ra vấn đề về ô nhiễm môi trường nước.

- Nồng độ dinh dưỡng cao: Nước thải chăn nuôi thường chứa nhiều chất dinh dưỡng như nitơ và phospho. Những chất này có thể gây ra hiện tượng rong rêu và tăng sự phát triển của tảo trong nước, dẫn đến sự suy thoái chất lượng nước và gây khó khăn cho động và thực vật trong hệ sinh thái nước.

- Nồng độ vi sinh vật cao: Nước thải chăn nuôi thường chứa nhiều vi khuẩn, vi rút và các loại tảo. Vi sinh vật này có thể gây nhiễm trùng, ô nhiễm và các vấn đề sức khỏe công cộng nếu không được xử lý đúng cách.

- Mùi hôi và khí thải: Nước thải chăn nuôi thường có mùi hôi rất mạnh do tồn tại các chất hữu cơ phân hủy. Ngoài ra, quá trình phân hủy chất hữu cơ cũng tạo ra các khí như hơi ammoniac, hơi metan và khí thải gây ô nhiễm môi trường và ảnh hưởng đến chất lượng không khí.

- Mức độ biến động lớn: Nước thải chăn nuôi thường có tính biến động cao do thay đổi về loại thức ăn và số lượng vật nuôi.

Để xử lý nước thải chăn nuôi một cách hiệu quả, cần áp dụng các phương pháp xử lý phù hợp như xử lý sinh học, xử lý hóa học, xử lý vật lý, và sử dụng công nghệ tiên tiến để giảm thiểu ô nhiễm môi trường và khí thải gây hại.

2. Quy định kỹ thuật về nước thải chăn nuôi theo quy chuẩn Việt Nam QCVN 62:2021/BTNMT

Đây là quy chuẩn kỹ thuật áp dụng riêng cho các cơ sở chăn nuôi tập trung khi xả nước thải ra môi trường.

- Căn cứ Điều 21 Nghị định 13/2020/NĐ-CP quy định đối với cơ sở chăn nuôi có quy mô lớn từ 300 vật nuôi trở nên đã được cấp giấy phép chăn nuôi thì các chất trong nước thải chăn nuôi trước khi xả thải phải nằm trong ngưỡng giới hạn dưới đây.

Bảng 1: Giá trị cho phép các chất thải trong nước thải chăn nuôi đối với cơ sở được cấp giấy phép

STT	Thông số	Đơn vị	Nguồn tiếp nhận
STT	Thông số	Đơn vị	Vùng A	Vùng B	Vùng C
1	PH	-	6-9	6-9	6-9
2	BO5	mg/l	40	100	120
3	Chất rắn lơ lửng	mg/l	40	100	120
4	Tổng Nito (theo N)	mg/l	50	120	150
5	Tổng Photpho (theo P)	mg/l	40	80	100
6	Tổng coliform	MPN/100ml	100	3000	3000

Theo QCVN 62-MT:2016/BTNMT, nước thải chăn nuôi thải ra nguồn nước thuộc vùng A, vùng B hoặc vùng C thì giá trị tối đa các chất phải nằm trong giới hạn bảng trên.

- Căn cứ Điều 21 Nghị định 13/2020/NĐ-CP quy định đối với cơ sở chăn nuôi có quy mô vừa từ 30 đến 300 vật nuôi phải đăng ký môi trường thì các chất trong nước thải chăn nuôi trước khi xả thải phải nằm trong ngưỡng giới hạn dưới đây.

Bảng 2: Giá trị cho phép các chất thải trong nước thải chăn nuôi đối với cơ sở phải đăng ký môi trường

STT	Thông số	Đơn vị	Nguồn tiếp nhận
STT	Thông số	Đơn vị	Vùng A	Vùng B	Vùng C
1	PH	-	6-9	6-9	6-9
2	BO5	mg/l	40	120	150
3	Chất rắn lơ lửng	mg/l	40	120	150
4	Tổng Nito (theo N)	mg/l	50	150	200
5	Tổng Photpho (theo P)	mg/l	40	100	100
6	Tổng coliform	MPN/100ml	100	3000	3000

Giá trị tối đa cho phép của các thông số ô nhiễm trong nước thải chăn nuôi của cơ sở chăn nuôi thuộc đối tượng phải Đăng ký môi trường khi xả ra nguồn tiếp nhận nước thải được quy định tại bảng 2.

- Đối với cơ sở chăn nuôi chưa phải đăng ký môi trường, thường có quy mô dưới 30 gia súc, hoặc các hộ gia đình chăn nuôi nhỏ lẻ phải áp dụng các biên pháp xử lý chất thải như xây hầm biogas, sử dụng chế phẩm sinh học để xử lý….

3. Công nghệ xử lý nước thải chăn nuôi

Công nghệ xử lý nước thải chăn nuôi bao gồm nhiều phương pháp khác nhau nhằm loại bỏ các chất ô nhiễm. Dưới đây là một số công nghệ phổ biến được sử dụng trong xử lý nước thải chăn nuôi:

- Công nghệ xử lý cơ bản: Đây là phương pháp đơn giản và phổ biến nhất trong việc xử lý nước thải chăn nuôi bao gồm các bước: Xử lý cơ bản, tách rắn lỏng, và tiến hành xử lý qua bể lọc, hồ phân lớp, hay hệ thống sinh học để giảm lượng chất ô nhiễm trong nước thải.

- Công nghệ xử lý sinh học: Công nghệ này sử dụng các hệ vi sinh vật để phân hủy chất hữu cơ trong nước thải. Hệ thống xử lý sinh học thường bao gồm các bể xử lý sinh học (hệ thống bùn hoạt tính, hệ thống bùn hiếu khí) để phân hủy chất hữu cơ và loại bỏ các chất ô nhiễm khác.

- Công nghệ hỗn hợp sinh học - hoá học: Đây là phương pháp sử dụng các quá trình vật lý và hóa học để loại bỏ các chất ô nhiễm. Các quá trình này bao gồm: Kết tủa, flocculation, quá trình chất lượng nước, tách rắn lỏng bằng lọc, khử trùng và xử lý bằng hóa chất (các chất flocculant, chất khử trùng).

- Công nghệ màng và công nghệ lọc: Công nghệ này sử dụng các loại màng hoặc các công nghệ lọc để tách các chất ô nhiễm khỏi nước thải. Các công nghệ này bao gồm: lọc qua màng ngược áp, lọc qua màng thông thường, lọc đa tầng, và nhiều hệ thống lọc khác.

- Công nghệ xử lý nhiệt: Phương pháp này sử dụng nhiệt độ cao để tiêu diệt các vi khuẩn và vi sinh vật gây hại trong nước thải. Công nghệ xử lý nhiệt bao gồm sử dụng các thiết bị như bình chứa, bồn chứa hoặc hệ thống đốt cháy.

Các công nghệ này có thể được áp dụng độc lập hoặc kết hợp để đạt được hiệu quả xử lý nước thải chăn nuôi tốt nhất. Việc lựa chọn công nghệ phù hợp phụ thuộc vào nhiều yếu tố như loại hình vật nuôi, quy mô hoạt động, điều kiện địa phương và yêu cầu kỹ thuật cụ thể.

4. Một số mô hình xử lý nước thải chăn nuôi phổ biến

- Xử lý nước thải chăn nuôi hộ gia đình là một bước quan trọng để đảm bảo môi trường và sức khỏe gia đình. Dưới đây là một số phương pháp xử lý nước thải chăn nuôi hộ gia đình:
+ Hệ thống xử lý thông thường: Một phương pháp đơn giản là sử dụng hệ thống xử lý nước thải thông thường như bể phốt, bể cắt rễ, hay bể xử lý sinh học. Trong các bể này, vi khuẩn và các hợp chất hữu cơ trong nước thải sẽ được phân hủy và xử lý thành chất béo, chất đất và nước.
+ Hệ thống xử lý sinh học: Đây là phương pháp phổ biến để xử lý nước thải chăn nuôi. Hệ thống xử lý sinh học sử dụng vi khuẩn, ký sinh trùng và thực vật để phân hủy các chất ô nhiễm trong nước thải. Các hồ xử lý sinh học, hồ thuỷ canh hoặc hệ thống lọc tự nhiên có thể được sử dụng để xử lý nước thải chăn nuôi tại gia đình.
+ Xử lý bằng công nghệ cao: Nếu bạn muốn áp dụng công nghệ cao hơn, có thể xem xét sử dụng các hệ thống xử lý nước thải như máy lọc nước, máy lọc sử dụng ánh sáng cực tím, hay máy xử lý bằng ozone. Những công nghệ này có khả năng loại bỏ các chất ô nhiễm một cách hiệu quả và đảm bảo chất lượng nước sạch.
+ Tái sử dụng nước: Một cách tiếp cận bền vững là tái sử dụng nước thải chăn nuôi. Nước thải sau khi qua xử lý có thể được sử dụng lại cho việc tưới cây, vệ sinh hoặc làm nước cấp cho các hoạt động không yêu cầu nước sạch.

- Xử lý nước thải chăn nuôi quy mô nhỏ trong hộ gia đình hoặc trang trại nhỏ có thể sử dụng các phương pháp đơn giản và hiệu quả.

+ Hệ thống xử lý bể phốt: Bể phốt là một phương pháp xử lý nước thải đơn giản và phổ biến. Bể phốt có vai trò chứa và phân tách chất rắn, chất lỏng trong nước thải. Chất thải rắn sẽ được vi khuẩn phân huỷ còn nước thải sẽ xả ra ngoài môi trường.

- Khi xử lý nước thải chăn nuôi ở quy mô lớn, cần sử dụng các phương pháp và công nghệ cao hơn để xử lý và giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Dưới đây là một số phương pháp phổ biến được sử dụng trong xử lý nước thải chăn nuôi quy mô lớn:
+ Hệ thống xử lý sinh học: Hệ thống xử lý sinh học, bao gồm các hồ xử lý sinh học và hệ thống lọc tự nhiên, được sử dụng để loại bỏ các chất ô nhiễm trong nước thải chăn nuôi. Trong các hồ xử lý sinh học, vi khuẩn, ký sinh trùng và thực vật hoạt động để phân hủy các chất hữu cơ và loại bỏ chất dinh dưỡng.
+ Hệ thống xử lý vật lý-hóa học: Các phương pháp vật lý-hóa học, bao gồm quá trình kết tủa, flocculation và xử lý bằng hóa chất, được sử dụng để loại bỏ các chất ô nhiễm trong nước thải chăn nuôi. Các phương pháp này thường sử dụng các hệ thống bể xử lý, bể lắng hoặc bể xử lý hóa chất để phân tách và loại bỏ các chất ô nhiễm khỏi nước thải.
+ Hệ thống xử lý sinh học MBBR: Bao gồm các quy trình: Xử lý bằng vi khuẩn tạo màng sinh học (MBBR), quá trình hiếu khí, quá trình liên hoàn và quá trình dạng phần tử rắn. Các công nghệ này tận dụng vi khuẩn và phản ứng hóa học để xử lý nước thải hiệu quả và tiết kiệm năng lượng.
+ Xử lý nước thải bằng công nghệ khác: Các công nghệ khác như xử lý bằng màng, xử lý bằng ánh sáng cực tím, xử lý bằng ozone hay xử lý bằng phản ứng hoạt tính cũng được sử dụng để loại bỏ các chất ô nhiễm trong nước thải chăn nuôi.
Các phương pháp và công nghệ xử lý nước thải chăn nuôi quy mô lớn thường yêu cầu vốn đầu tư và quản lý chuyên nghiệp. Việc lựa chọn phương pháp xử lý phù hợp phụ thuộc vào loại hình chăn nuôi, quy mô, điều kiện địa phương và yêu cầu môi trường.

5. Tái sử dụng nước thải chăn nuôi

Tái sử dụng nước thải chăn nuôi là một phương pháp quan trọng để tối ưu hóa sử dụng tài nguyên nước và giảm tác động môi trường. Dưới đây là một số ứng dụng phổ biến của nước thải chăn nuôi trong tái sử dụng:

- Tưới cây và canh tác: Nước thải chăn nuôi có thể được sử dụng để tưới cây và cung cấp nước cho các hoạt động canh tác. Trong một số trường hợp, nước thải chăn nuôi cung cấp các chất dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng và có thể thay thế phần hoặc toàn bộ nước tưới từ nguồn nước sạch.

- Làm mát và làm sạch: Nước thải chăn nuôi có thể được sử dụng để làm mát thiết bị và không gian trong các hoạt động chăn nuôi, như làm mát cho trại gia súc hoặc làm sạch các thiết bị chăn nuôi. Điều này giúp giảm sự lãng phí nước và tối ưu hóa sử dụng tài nguyên.

- Hệ thống tuần hoàn nước: Nước thải chăn nuôi có thể được xử lý và tái sử dụng trong hệ thống tuần hoàn nước. Hệ thống này giúp duy trì luồng nước tái sử dụng liên tục trong các hệ thống nuôi trồng thủy sản hoặc trong nhà kính.

- Xử lý hồ chứa và ao nuôi: Nước thải chăn nuôi có thể được xử lý và tái sử dụng để cung cấp nước sạch cho các hồ chứa và ao nuôi.

- Hệ thống xử lý nước thải cho mục đích tái sử dụng: Nước thải chăn nuôi có thể xử lý bằng các phương pháp như bể sinh học, màng lọc hoặc kỹ thuật nhiệt nhằm tái sử dụng cho các mục đích khác nhau trong hoạt động chăn nuôi, như là nước uống cho gia súc, làm sạch các thiết bị hoặc làm mát.

Tuy nhiên, khi tái sử dụng nước thải chăn nuôi, cần tuân thủ các quy định về chất lượng nước và yếu tố vệ sinh để đảm bảo an toàn cho sức khỏe con người và môi trường.

Xử lý nước thải chăn nuôi là việc làm cần thiết nhằm bảo vệ môi trường xung quanh và sức khỏe con người. Tuỳ quy mô chăn nuôi sẽ lựa chọn các phương pháp xử lý phù hợp và hiệu quả. Hi vọng những thông tin môi trường FEC Bắc Giang chia sẻ bên trên sẽ giúp bạn đọc có thêm kiến thức khi xử lý nước thải chăn nuôi. 